logo
logo
Hệ Thống Quản Lý Nhà Kho (WMS)

Thiết kế, làm kho lạnh: Chi phí, Cấu tạo chi tiết 2023

Nguyễn Viết Lộc
Thiết kế, làm kho lạnh: Chi phí, Cấu tạo chi tiết 2023
Chia sẻ ngay:

Ngày nay, thay vì sử dụng dịch vụ thuê kho hàng thì nhu cầu lắp đặt và sử dụng kho lạnh ngày càng tăng cao. Sử dụng kho lạnh để bảo quản, lưu trữ hàng hóa được lâu và đảm bảo chất lượng tốt nhất. Chính vì vậy mà xu hướng của các doanh nghiệp, nhà hàng, siêu thị chính là kho lạnh. Vậy muốn sở hữu những kho lạnh ấy thì làm kho lạnh bằng cách nào? Và chi phí làm kho lạnh là bao nhiêu? Cùng Efex tìm hiểu ngay chủ đề này qua những thông tin hữu ích sau đây. 

Hướng dẫn thiết kế, làm kho lạnh chi tiết năm 2023
 Hướng dẫn thiết kế, làm kho lạnh chi tiết năm 2023

Kho lạnh là gì?

Trước khi quyết định lựa chọn, đưa vào sử dụng chúng ta cần phải hiểu rõ kho lạnh là gì. Vậy theo bạn kho lạnh là gì? - Bạn có thể hiểu đơn giản kho lạnh là một kho lưu trữ, bảo quản hàng hóa với nhiệt độ lạnh. Hoặc có thể hiểu cụ thể hơn như sau: Kho lạnh là một phòng không gian kín hoạt động với mục đích là bảo quản hàng hóa, sản phẩm. Khi bảo quản hàng hóa trong kho, kho sẽ giúp những sản phẩm ấy duy trì chất lượng trong thời gian dài. Đặc biệt là hạn chế những hư hỏng xảy ra theo thời gian. Các kho lạnh hoạt động trên nguyên lý làm giảm nhiệt độ bên trong để ngăn chặn, ức chế sự phát triển, sinh sôi của các vi khuẩn có hại. Từ đó giúp ngăn chặn mầm mống gây hư hỏng từ sâu bên trong. 

>> Xem thêm: Sửa chữa kho lạnh - Các lỗi, chi phí và top các đơn vị hàng đầu

Phân loại kho lạnh

Trên thị trường hiện có rất nhiều loại kho đông lạnh khác nhau như: kho lạnh mini, kho lạnh tự quản, … Tuy nhiên trong bài viết này, Efex sẽ chỉ nhắc đến 2 loại kho lạnh chính được phân loại dựa vào công suất cũng như nhiệt độ bên trong kho. Việc phân loại này sẽ giúp bạn đọc dễ hiểu và dễ hình dung hơn. Cùng mình tìm hiểu chi tiết từng phân loại sau nhé! 

Công suất và nhiệt độ bảo quản là 2 yếu tố chính để phân loại
 Công suất và nhiệt độ bảo quản là 2 yếu tố chính để phân loại

Phân loại theo công suất

Dựa vào phân loại theo công suất, bạn sẽ dễ dàng tính toán được khối lượng hàng hóa bảo có thể bảo quản trong kho. Công suất kho chứa được tính theo công thức sau:

E = V.g

Các đại lượng có trong công thức lần lượt là:

  • E là dung tích của kho lạnh (đơn vị: t)
  • V là thể tích của kho lạnh (đơn vị: m³)
  • g là định mức chất thải thể tích (đơn vị: t/m³)

Phân loại theo nhiệt độ bảo quản

Một số kho được phân loại dựa trên nhiệt độ bảo quản hàng hóa trong kho. Nhiệt độ cụ thể của những kho hàng bảo quản loại hàng cụ thể như:

  • Chế độ lưu trữ, bảo quản các loại thịt động vật
Tên sản phẩmNhiệt độ cần có của kho (°C )Độ ẩm cần có của kho (%)Thời gian bảo quản hàng hóa 
Thịt gà/ vịtTừ -1 đến -0.5Từ 85 đến 90Từ 10 đến 15 ngày
Thịt heo trữ đôngTừ -18 đến -23Từ 80 đến 85Từ 10 đến 12 tháng
Thịt heo trữ lạnhtừ 0 đến 4Từ 80 đến 85Từ 12 đến 18 tháng
Thịt đóng hộpTừ 0 đến 2Từ 75 đến 80Từ 12 đến 18 tháng
Cá khôTừ 2 đến 4Đạt 50từ 6 đến 12 ngày
Cá trữ đôngTrong khoảng -1Đạt 100Từ 6 đến 1 ngày
Tôm tươi/ sốngTừ 2 đến 3Từ 85 đến 100Trong vài ngày
Các sản phẩm từ bơTừ 12 đến 15Từ 75 đến 80Trong vòng 38 tuần
Phô mai cứng/ tảngTừ 1.5 đến 4Đạt 70Từ 4 đến 12 tháng
Các loại sữa bộtĐạt 5Từ 75 đến 80Từ 3 đến 6 tháng
Các loại sữa tươiTừ 0 đến 2Từ 75 đến 80Trong vòng 2 ngày
Các loại sữa đặcTừ 0 đến 10Từ 75 đến 80Trong vòng 6 tháng
  • Chế độ lưu trữ, bảo quản các loại rau tươi và quả tươi
Tên sản phẩmNhiệt độ cần có của kho (°C )Độ ẩm cần có của kho (%)Thời gian bảo quản hàng hóa 
CamTừ 0.5 đến 2Đạt 85Từ 1 đến 2 tháng
TáoTừ 0 đến 3Từ 90 đến 95Từ 3 đến 10 tháng
BưởiTừ 0 đến 5Đạt 85Từ 1 đến 2 tháng
DứaĐạt 10Đạt 85Từ 4 đến 6 tháng
ChanhTừ 1 đến 2Đạt 85Từ 1 đến 2 tháng
ĐàoTừ 0 đến 1Từ 85 đến 90Từ 4 đến 6 tháng
ChuốiTừ 11.5 đến 13.5Đạt 85Từ 3 đến 10 tuần
Hoa tươiTừ 1 đến 3Từ 85 đến 95Từ 1 đến 2 tuần
Khoai tâyTừ 3 đến 10Từ 85 đến 90Từ 6 đến 9 tháng
Su hàoTừ -1 đến -0.5Từ 85 đến 90Từ 2 đến 7 tuần
Nấm tươiTừ 0 đến 2Từ 80 đến 90Từ 1 đến 2 tuần
Cà rốtTừ 0 đến 1Từ 90 đến 95Từ 1 đến 3 tháng
Dưa chuộtĐạt -18Đạt 90Trong vòng 5 tháng

>> Xem thêm: Kho lạnh bảo quản thực phẩm, nông sản, rau củ - Phân loại, ứng dụng

Cấu tạo của kho lạnh 

Để giúp bạn đọc dễ hình dung cũng như biết cách làm kho đông lạnh. Efex sẽ giúp bạn tìm hiểu sâu hơn về cấu tạo của các bộ phần hình thành nên kho và chi phí xây dựng nhà kho. Cùng tìm hiểu ngay qua những thông tin chi tiết dưới đây.

Vỏ kho lạnh được làm từ chất liệu EPS hoặc PU
 Vỏ kho lạnh được làm từ chất liệu EPS hoặc PU

Vỏ kho 

Bất cứ quá trình làm kho lạnh nào cũng cần ưu tiên làm vỏ kho đầu tiên. Nó được coi như khung sườn, nền móng để thực hiện các bộ phận khác dễ dàng hơn. Vỏ kho có chức năng rất quan trọng đó là bảo vệ, che chắn cũng như ngăn chặn sự thoát hơi của kho. Đảm bảo duy trì nhiệt lạnh tốt để kho có thể bảo quản, lưu trữ hàng hóa.

Cấu tạo vỏ kho 

Đối với kho lạnh, lớp ngoài cùng chính là lớp bảo vệ. Được thiết kế và sử dụng bởi chất liệu là tole thường có độ dày từ 0.35mm đến 0.45mm làm nhiệm vụ chống lại những tác nhân gây hại bên ngoài như ăn mòn, bào mòn bởi được phủ một lớp tĩnh điện. Tiếp theo là lớp giữa, lớp này được ưu tiên sử dụng 2 loại chất liệu đặc biệt đó là panel EPS và panel PU. Cả 2 đều có thể sử dụng cho kho lạnh, tuy nhiên người ta thường sử dụng panel EPS cho kho mát và panel PU kho đông. Việc này giúp tăng hiệu quả của kho. Nhà thiết kế và thi công kho lạnh sẽ dựa vào dải nhiệt của kho để có thể lựa chọn loại panel phù hợp nhất. Các trường hợp lựa chọn cụ thể như sau:

  • Lựa chọn panel EPS có các mặt xung quanh được bọc bởi tole mạ màu hoặc PVC (từ 0.41mm đến 0.8mm). Bên trong sẽ là lớp xốp trắng có khối lượng từ 18kg đến 22kg/m. Nhân công tiến hành thi công liên kết các tấm panel này bằng kỹ thuật bắn đinh rút hoặc liên kết mộng sập.
  • Lựa chọn panel PU cũng có các mặt bọc tole mạ mày hoặc PVC (từ 0.41mm đến 0.8mm) với tỷ lệ bọt khí lên đến 95%. Chính giữa là lớp xốp vàng có khối lượng từ 38kg đến 42kg/m³ và có khả năng chịu nén lên đến 0.2Mpa - 0.29Mpa

Nhìn chung, lựa chọn panel loại nào cũng sẽ phù hợp cho kho lạnh. Bởi những panel này mang đến nhiều ưu điểm chuyên biệt như:

  • Khả năng cách nhiệt và khả năng chống thoát hơi lạnh ra bên ngoài cực tốt
  • Cấu tạo đặc biệt giúp tăng tuổi thọ của kho lạnh
  • Chống nắng, nóng cũng như tác động xấu từ bên ngoài hiệu quả
  • Thiết kế chỉnh chu mang đến hiệu quả về thẩm mỹ
  • Linh hoạt trong việc lắp đặt và di chuyển vì vậy giúp tiết kiệm thời gian, công sức và chi phí hiệu quả
  • xây dựng hệ thống quản lý kho hiệu quả

>> Xem thêm: 10 Cách Quản Lý Nhà Kho Hiệu Quả, Tối Ưu Chi Phí 

>> Xem thêm: 10 cách đẩy hàng tồn kho nhanh và hiệu quả

Nguồn gốc 

Nhắc đến một vật liệu nào chúng ta cũng sẽ rất quan tâm đến nguồn gốc, xuất xứ của vật liệu đó. Bởi xuất xứ từ những quốc gia có trình độ, uy tín cao cũng đảm bảo chất lượng của các loại panel đó. Hiện nay có rất nhiều quốc gia sản xuất panel các loại, tuy nhiên dưới đây sẽ là những cái tên uy tín, xứng đáng trải nghiệm thử như: Đức, Áo, Thổ Nhĩ Kỳ, Việt Nam, Hàn Quốc, Trung Quốc, Malaysia,...

Các vật liệu khác 

Để quá trình lắp đặt panel được hoàn chỉnh, chúng ta cần phải có những vật liệu khác đi kèm như:

  • Ke trong, ke ngoài: có chức năng định hình, tăng khả năng kết dính, tăng mức độ kết dính trong quá trình lắp ráp các panel.
  • Silicone: giúp quá trình “chữa” những vết hở để đảm bảo panel không bị thoát hơi lạnh. Nên lựa chọn những dòng silicone có xuất xứ từ Hàn Quốc vì nó có khả năng kết dính tốt.
  • Ngoài ra, những phụ kiện cũng như máy móc phục vụ quá trình lắp ráp cũng cần được chuẩn bị kỹ lưỡng.
Các vật liệu khác khi làm kho lạnh
 Các vật liệu khác khi làm kho lạnh

Cửa kho 

Cửa kho cũng là một trong những bộ phận không kém phần quan trọng để quá trình xây dựng kho lạnh trở nên hoàn thiện hơn. Việc lắp ráp cửa kho sẽ dễ dàng xuất hiện những khe hở, vì thế cần phải lựa chọn cửa kho có kích thước và thiết kế phù hợp. Hiện nay trên thị trường có 3 loại cửa kho chính là:

  • Cửa kho trượt: giúp quá trình mở kho trở nên nhẹ nhàng hơn. Có kích thước chuẩn về chiều dài và chiều rộng lần lượt là: 1600 x 600 đến 1900 x 900 (mm)
  • Cửa kho mở/kéo: với quá trình lắp ráp đơn giản, giúp tiết kiệm nhân công và chi phí đáng kể. Có kích thước chuẩn về chiều dài và chiều rộng lần lượt là: 2000 x 1000 đến 3500 x 2500 (mm)
  • Cửa cuốn: có thiết kế mỏng giúp tiết kiệm thời gian và sức lực khi mở cửa, có thể mở bằng hệ thống điều khiển. CÓ kích thước chuẩn về chiều dài và chiều rộng lần lượt là: 2000 x 2000 đến 4000 x 4000 (mm)
Hình ảnh chi tiết cửa kho mở và cửa kho trượt
Hình ảnh chi tiết cửa kho mở và cửa kho trượt

Việc lắp ráp và sử dụng ba loại cửa kho trên không gây phiền phức và giúp quá trình kiểm tra liên tục được đảm bảo. Mang lại nhiều ưu điểm khác như:

  • Khung nhựa PVC của cửa kho có thể thi công gắn chìm vào trong tường panel không gây vướng mắc và mang tính thẩm mỹ cao
  • Sử dụng cửa kho nhập khẩu được sản xuất với công nghệ cao được trang bị hệ thống nhận diện tốt. Không xảy ra tình trạng nhốt người trái từ bên trong
  • Được làm bởi chất liệu inox 304 chống rỉ, chống oxy hóa giúp mức độ chắc chắn tăng cao
  • Khả năng giữ nhiệt, không thoát nhiệt lạnh ra bên ngoài hiệu quả
  • Dễ dàng vệ sinh cũng như thay thế thuận tiện hơn

Hệ thống máy nén

Xây kho đông lạnh thật thiết sót nếu như không trang bị hệ thống máy nén. Hệ thống máy nén được nhiều người ví như “trái tim” của hệ thống kho lạnh. Nó có chức năng nén khí ở nhiệt độ và áp suất cao. Để từ đó cung cấp khí nén và làm các thiết bị trong hệ thống kho lạnh có thể vận hành trơn tru.

Nguồn gốc 

Hiện nay có nhiều loại máy nén được sản xuất bởi nhiều quốc gia khác nhau. Efex giới thiệu đến bạn 3 nguồn gốc của cụm máy nén phổ biến và chất lượng để bạn đọc tham khảo.

  • Cụm máy nén được dựng tại Việt Nam: được dựng bởi những vật tư đạt tiêu chuẩn Harz, Frozen,...
  • Cụm máy nén nhập khẩu từ các nước khu vực Châu Á như: Trung Quốc, Hàn Quốc, Thái Lan, Malaysia, Ấn Độ,...
  • Cụm máy nén được lắp ráp ở các quốc gia Châu Âu như: Pháp, Đức, Thổ Nhĩ Kỳ,..

Cấu tạo

Hệ thống cụm máy nén bên trong kho lạnh sẽ có cấu tạo gồm 2 phần chính:

  • Bộ phận giải nhiệt gió: gồm hai bộ phận nhỏ là loại dàn kín và loại dàn hở. Các cụm này đã được nghiên cứu để phù hợp đặt trong các kho lạnh phù hợp với nhiệt độ, khí hậu của Việt Nam. Ngoài ra, hệ thống còn được trang bị công nghệ tích nhiệt, giúp tiết kiệm một lượng điện năng và nhiên liệu trong quá trình vận hành
  • Bộ phận giải nhiệt nước: gồm hai bộ phận nhỏ là giải nhiệt nước mặn và giải nhiệt nước ngọt. Hai bộ phận này làm chức năng giống hệt nhau nhưng chỉ giải nhiệt một loại nước tương ứng để đảm bảo hiệu quả hoạt động

Cụm máy nén dàn ngưng 

Cụm máy nén dàn ngưng trên thị trường hiện có 3 loại chính, được sản xuất và lắp ráp dựa trên tiêu chuẩn Châu Âu. Bên cạnh đó công suất được trang bị cũng phù hợp với yêu cầu bảo quản của kho lạnh.

  • Hệ thống cụm máy nén Emerson: có nguồn gốc từ Mỹ và hiện đang được sản xuất tại các nhà máy của Trung Quốc
  • Hệ thống cụm máy nén Tecumseh: có nguồn gốc từ Pháp và hiện đang được sản xuất tại các nhà máy của Malaysia
  • Hệ thống cụm máy nén Chilblock và máy nén Bitzer: có nguồn gốc từ Đức và hiên đang được lắp ráp và phân phối tại nhà máy Hưng Trí - Việt Nam
Cụm máy nén dàn ngưng
 Cụm máy nén dàn ngưng

Hệ thống dàn lạnh 

Hệ thống dàn lạnh có chức năng tạo nhiệt lạnh cũng như duy trì nhiệt lạnh trong suốt quá trình bảo quản hàng hóa. Làm mức độ hư hỏng hàng hóa giảm về mức thấp nhất có thể. Có hai loại dàn lạnh được sử dụng rộng rãi với kết cấu: ngập lỏng và tiết lưu kiểu khô. Ngày nay rất dễ để có thể mua được các dàn máy làm lạnh. Tuy nhiên, không phải dàn lạnh nào cũng có chất lượng tốt. Sau một thời gian tìm hiểu và thử nghiệm, chúng tôi đề xuất đến bạn một số loại dàn lạnh có hiệu quả tốt và rất phù hợp với tiêu chuẩn kho chứa hàng lạnh giá rẻ.

  • Dàn lạnh Meluck đến từ Trung Quốc
  • Dàn lạnh Eco đến từ Italia
  • Dàn lạnh Joongwon đến từ Hàn Quốc

Cả 3 dàn máy lạnh trên đều đảm bảo tiêu chuẩn Châu Âu cũng như đảm bảo những tiêu chuẩn mà một dàn máy lạnh chất lượng cần có như:

  • Không gây ra tiếng ồn trong quá trình vận hành
  • Khả năng duy trì nhiệt lạnh trong kho tốt
  • Lượng điện năng tiêu thụ ít
  • Đảm bảo độ ẩm trong kho phù hợp với từng loại hàng, từ đó hạn chế xảy ra tình trạng hao hụt

Hệ thống điều khiển 

Muốn xây dựng kho lạnh công nghiệp chất lượng không thể bỏ qua những cái tên đình đám về hệ thống điều khiển như: Mitsubishi của Nhật Bản, Huyndai và LS của Hàn Quốc,... Sử dụng hệ thống điều khiển mang lại nhiều lợi ích như:

  • Các thiết bị của hệ thống điều khiển dễ dàng sử dụng và lắp đặt
  • Kiểm tra và phát hiện sớm những sự cố trong quá trình vận hành kho lạnh
  • Các cảnh báo được thông báo đến người giám sát nhanh chóng, thuận tiện thông qua máy tính giám sát hoặc điện thoại di động
  • Tất cả những trục trặc, sự cố lớn nhỏ đều được báo về hệ thống kiểm soát trung tâm
  • Giúp hệ thống duy trì điện áp luôn ở mức ổn định trong những trường hợp mất pha
Bảng hệ thống 3 điều khiển đơn của kho lạnh
 Bảng hệ thống 3 điều khiển đơn của kho lạnh

>> Xem thêm: Các loại kho hàng, kho bãi trong logistics phổ biến nhất hiện nay  

>> Xem thêm: Các chức năng của kho hàng là gì? Phân loại các loại kho hàng chi tiết

Bảng báo giá chi tiết các loại kho lạnh

Nhằm giúp bạn đọc biết thêm những thông tin cụ thể và giá thành của kho lạnh để dễ dàng lựa chọn. Efex mang đến bảng giá chi tiết của hai loại kho lạnh.

  • Bảng giá chi tiết sử dụng nhiệt độ dương bảo quản các loại nông sản: Nhiệt độ bảo quản trong kho từ 2°C đến 10°C và sử dụng loại panel EPS 100mm.
Phiên bản/ ModelThể tích kho (m³)Kích thước kho (dài x rộng x cao)/ mmCông suất tiêu thụ (HP)Giá bán (VNĐ) Sản phẩm mới 100%
TKD-CHI-8S82000 x 2000 x 2000154.300.000
TKD-CHI-10S102500 x 2000 x 20001.560.700.000
TKD-CHI-12S123000 x 2000 x 2000264.400.000
TKD-CHI-15S153000 x 2000 x 2500270.200.000
TKD-CHI-20S22.53000 x 3000 x 2500279.600.000
TKD-CHI-30S304000 x 3000 x 25003102.000.000
TKD-CHI-40S404500 x 3000 x 30003109.000.000
TKD-CHI-50S505500 x 3000 x 30004137.000.000
TKD-CHI-60S606500  x 3000 x 30004144.700.000
TKD-CHI-70S747000  x 3500 x 30005158.000.000
TKD-CHI-90S907500  x 4000 x 30006186.000.000
TKD-CHI-100S1017500  x 4500 x 30008198.000.000
  • Bảng giá chi tiết sử dụng nhiệt độ âm bảo quản các loại hải sản, thực phẩm khác: Nhiệt độ bảo quản trong kh từ -15°C đến -20°C
Phiên bản / ModelThể tích kho (m³)Kích thước kho (dài x rộng x cao)/ mmHệ thống làm lạnh (HP)Giá bán (VNĐ) Sản phẩm mới 100%
TKD-FRE-06S62000 x 1500 x 2000166.000.000
TKD-FRE-08S82600 x 1500 x 2000272.000.000
TKD-F10SRE-102500 x 2000 x 2000276.500.000
TKD-FRE-12S123000 x 2000 x 2000282.000.000
TKD-FRE-15S153000 x 2000 x 2500395.000.000
TKD-FRE-18S18.753000 x 2500 x 2500399.000.000
TKD-FRE-22S22.53000 x 3000 x 25003108.000.000
TKD-FRE-26S26.253500 x 3000 x 25003112.000.000
TKD-FRE-30S304000 x 3000 x 25004125.000.000
TKD-FRE-35S37.55000 x 3000 x 25005151.000.000
TKD-FRE-50S546000 x 3000 x 30007169.000.000

Tiêu chí ảnh hưởng tới giá thành làm kho lạnh

Muốn sở hữu kho lạnh thì chi phí xây dựng kho lạnh là bao nhiêu? Làm thế nào để tiết kiệm chi phí xây kho nhưng vẫn đảm bảo được chất lượng của kho? Dưới đây là những tiêu chí ảnh hưởng đến giá thành làm kho lạnh mà Efex đã đúc kết được qua thời gian tìm hiểu.

  • Kích thước và số lượng hàng hóa lưu trữ, bảo quản trong kho
  • Phân loại hàng hóa bảo quản trong kho lạnh
  • Nhiệt độ yêu cầu của từng loại hàng hóa
  • Tần suất kiểm tra và xuất - nhập khẩu của hàng hóa
  • Nguyên vật liệu dùng để lắp ráp kho
  • Sức lao động bỏ ra của nhân công trong quá trình thiết kế và thi công kho lạnh
  • Một số linh kiện đi kèm
  • Phương tiện chuyên chở nguyên vật liệu, linh kiện và vận chuyển kho lạnh

Những tiêu chí trên ít nhiều cũng đã gây ảnh hưởng đến giá thành của kho lạnh. Tùy thuộc vào từng doanh nghiệp cung cấp dịch vụ, từng nhu cầu của khách hàng mà giá thành kho lạnh sẽ có sự chênh lệch nhất định. Vì vậy, cần tìm hiểu và nghiên cứu kỹ những yếu tố trên để có thể thiết kế được những kho lạnh chất lượng với chi phí phù hợp và hạn chế việc phải tìm cách sửa chữa kho lạnh nhiều lần trong quá trình sử dụng. 

>> Xem thêm: Cho thuê kho bãi, kho hàng: Chi phí rẻ, địa điểm tốt 

>> Xem thêm: Cho thuê kho hàng tại Hà Nội giá tốt, chất lượng! 

>> Xem thêm: Dịch vụ thuê kho chung: Ưu điểm và chi phí 

Hy vọng những thông tin mà Efex mang lại sẽ giúp các bạn hiểu rõ hơn về cấu tạo và cách lắp đặt và làm kho lạnh giá rẻ. Nếu bạn thấy việc thiết kế, làm kho lạnh có hơi quá khả năng của doanh nghiệp, thì lựa chọn việc thuê kho lạnh đáp ứng tiêu chuẩn là một ý tưởng tuyệt vời. Thông tin liên hệ:

avatar
Nguyễn Viết LộcNguyễn Viết Lộc là chuyên viên Content tại EFEX. Dựa trên kinh nghiệm 2 năm trong ngành TMĐT, hậu cần và Logistics, Nguyễn Viết Lộc chia sẻ các bài viết hữu ích cho độc giả để biến hoạt động kinh doanh nhàm chán, khó khăn của doanh nghiệp SME tại Việt Nam trở nên thú vị, nhiều sắc màu và hiệu quả.