Logistics Là Gì? Vai Trò và Các Loại Hình Phổ Biến

Trong bối cảnh kinh tế toàn cầu hóa, logistics nổi lên như một yếu tố then chốt, đảm bảo sự lưu thông hàng hóa hiệu quả và quyết định sự thành bại của doanh nghiệp. Nhưng logistics là gì và tầm quan trọng thực sự của nó ra sao? Bài viết này của EFEX sẽ đi sâu vào khái niệm, vai trò và các loại hình logistics phổ biến nhất hiện nay.

Thuật Ngữ Logistics Là Gì?

Để hiểu rõ về logistics, chúng ta có thể tham khảo định nghĩa từ Hội đồng các chuyên gia Quản trị Chuỗi cung ứng Hoa Kỳ (CSCMP): Logistics là mắt xích quan trọng trong chuỗi cung ứng, bao gồm toàn bộ quá trình hoạch định, triển khai và kiểm soát dòng chảy hàng hóa, dịch vụ và thông tin liên quan. Quá trình này diễn ra theo hai chiều, từ điểm xuất phát đến điểm tiêu thụ cuối cùng, với mục tiêu đáp ứng tối đa nhu cầu của khách hàng một cách hiệu quả nhất.

Nói một cách chi tiết hơn, logistics, hay còn gọi là "dịch vụ hậu cần", là một chuỗi các hoạt động liên hoàn. Nó bao gồm từ việc chuẩn bị, sắp xếp, đóng gói, ghi nhãn, bảo quản hàng hóa, cho đến vận chuyển đến các điểm trung chuyển (như cảng biển) và thực hiện các thủ tục hải quan cần thiết cho xuất nhập khẩu (Theo Tào Thị Hải, 2020).

Tại Việt Nam, thuật ngữ "logistics" đã được chính thức công nhận và định nghĩa trong Luật Thương mại năm 2005, phiên âm là "lô-gi-stíc". Điều 233 của Luật này quy định cụ thể: “Dịch vụ logistics là hoạt động thương mại, theo đó thương nhân tổ chức thực hiện một hoặc nhiều công việc bao gồm nhận hàng, vận chuyển, lưu kho, lưu bãi, làm thủ tục hải quan, các thủ tục giấy tờ khác, tư vấn khách hàng, đóng gói bao bì, ghi ký mã hiệu, giao hàng hoặc các dịch vụ khác có liên quan đến hàng hóa theo thỏa thuận với khách hàng để hưởng thù lao.”

Trong bối cảnh toàn cầu hóa kinh tế, logistics không chỉ đơn thuần là vận chuyển. Nó trở thành yếu tố then chốt, quyết định đến hiệu quả kinh doanh. Các doanh nghiệp, từ nhà sản xuất, nhà phân phối đến các nhà bán lẻ, đều không ngừng nỗ lực tối ưu hóa quy trình logistics của mình. Mục tiêu cuối cùng là đáp ứng nhu cầu ngày càng cao của khách hàng, đặc biệt là về thời gian giao hàng nhanh chóng và chính xác.

Vai Trò Của Logistics Trong Nền Kinh Tế

Bản chất của một doanh nghiệp là trao đổi hàng hóa hoặc dịch vụ với mục đích thương mại. Logistics là con đường mà hàng hóa và dịch vụ được thực hiện để hoàn thành các giao dịch. Đôi khi hàng hóa được vận chuyển với số lượng lớn, chẳng hạn như hàng hóa thô cho nhà sản xuất. Hay vận chuyển đơn lẻ đến khách hàng tại một thời điểm nào đó. 

Bất kể cụ thể là gì, logistics là sự hoàn thành chuyển giao của một giao dịch, đó là vòng đời của một doanh nghiệp. Nếu không có giao dịch của hàng hóa hay dịch vụ, thì sẽ không có lợi nhuận.

 Chính vì lẽ đó, mà logistics giữ nhiều vai trò quan trọng như:

• Tìm nguồn cung ứng nguyên vật liệu: Logistics sẽ tính toán và quản lý các yếu tố và chi phí có liên quan. Bên cạnh đó, còn có các chi phí dịch vụ bổ sung, phí không liên quan, chi phí vận chuyển tăng do khoảng cách hay môi trường quy định và cả phí lưu kho.
• Vận tải: Bản chất của logistics là hoạt động vận chuyển hàng hóa từ điểm này đến điểm khác. Việc đầu tiên công ty cần làm là chọn phương thức vận chuyển tốt nhất. Trong trường hợp vận chuyển sang nước ngoài, người gửi hàng cần phải cập nhật về hải quan, thuế quan, tuân thủ các quy định liên quan.
• Hoàn thành đơn hàng: Để hoàn tất một giao dịch, các mặt hàng phải được chọn từ kho theo đơn đặt hàng của khách hàng. Chúng phải được đóng gói và dán nhãn đúng cách. Sau đó sẽ được vận chuyển đến tay khách hàng.
• Lưu kho: Cả lưu kho ngắn hạn và dài hạn đều là những phần phổ biến của kế hoạch logistics. Nhưng hệ thống quản lý kho cũng cần lập kế hoạch logistics. Ngoài ra, cần phải xem xét các phương thức vận tải như đường sắt hoặc nhà máy đóng tàu.
• Dự báo nhu cầu: Logistics dựa vào dự báo nhu cầu hàng tồn kho để đảm bảo rằng một doanh nghiệp không bao giờ thiếu các sản phẩm hoặc nguyên vật liệu cốt lõi cơ bản hoặc có nhu cầu cao.
• Quản lý hàng tồn kho: Bằng cách sử dụng các kỹ thuật quản lý hàng tồn kho để lập kế hoạch trước cho sự gia tăng nhu cầu đối với các sản phẩm theo mùa hoặc theo xu hướng. Các công ty có khả năng giữ được lợi nhuận cao và làm cho hàng tồn kho quay vòng nhanh hơn
• Quản lý chuỗi cung ứng: Có thể nói logistics là một mắt xích quan trọng trong chuỗi cung ứng. Nó tạo điều kiện thuận lợi cho việc vận chuyển hàng hóa từ nhà cung cấp đến nhà sản xuất. Tiếp đến là người bán hoặc nhà phân phối và cuối cùng là người mua.

Điểm Khác Biệt Giữa Logistics Và Chuỗi Cung Ứng

Quản Lý Chuỗi Cung Ứng (Supply Chain Management) và Logistics là hai khái niệm thường bị nhầm lẫn nhưng thực tế lại có sự khác biệt đáng kể.

Về phạm vi, Quản lý Chuỗi Cung Ứng mang tính bao quát hơn rất nhiều. SCM quản lý toàn bộ dòng chảy của hàng hóa, dịch vụ, thông tin và tài chính, trải dài từ nhà cung cấp nguyên liệu thô ban đầu đến tận tay người tiêu dùng cuối cùng. Nó bao gồm cả hoạt động logistics, quá trình sản xuất và liên quan mật thiết đến nhiều tổ chức, hoạt động, con người và nguồn lực khác nhau. Trong khi đó, Logistics, đóng vai trò là một bộ phận cấu thành của SCM, lại tập trung chủ yếu vào việc lập kế hoạch, triển khai và kiểm soát một cách hiệu quả việc vận chuyển và lưu trữ hàng hóa, dịch vụ, cũng như các thông tin liên quan, từ điểm xuất phát đến điểm tiêu thụ.

Xét về trọng tâm hoạt động, SCM chú trọng nhiều hơn vào hoạt động mua hàng (procurement), quản lý mối quan hệ với các nhà cung cấp và điều phối toàn bộ dòng chảy của hàng hóa, thông tin và tài chính trong toàn bộ chuỗi. Ngược lại, Logistics tập trung vào chiến lược và sự phối hợp các hoạt động liên quan trực tiếp đến việc vận chuyển và lưu trữ, như vận tải, kho bãi, quản lý hàng tồn kho, xử lý đơn hàng và đóng gói. Logistics cũng có mối liên hệ chặt chẽ với các hoạt động khác trong doanh nghiệp, chẳng hạn như marketing, kinh doanh, sản xuất, tài chính và công nghệ thông tin.

Cuối cùng, về mục tiêu, Quản lý Chuỗi Cung Ứng hướng tới việc tối ưu hóa toàn bộ chuỗi cung ứng để tạo ra giá trị và xây dựng lợi thế cạnh tranh bền vững. SCM tập trung vào giảm thiểu chi phí, nâng cao hiệu quả, cải thiện dịch vụ khách hàng và đáp ứng linh hoạt với những biến động của thị trường. Trong khi đó, mục tiêu chính của Logistics là đảm bảo hàng hóa được vận chuyển và lưu trữ một cách hiệu quả: đúng thời gian, đúng địa điểm, đúng số lượng, và với chi phí tối ưu. Logistics đóng góp trực tiếp vào việc đáp ứng nhu cầu của khách hàng và gia tăng sự hài lòng của họ.

Tóm lại, có thể hình dung Logistics như một phần quan trọng, không thể thiếu của bức tranh lớn Quản lý Chuỗi Cung Ứng. Trong khi SCM bao quát toàn bộ chuỗi, Logistics tập trung vào các hoạt động cụ thể liên quan đến vận chuyển và lưu trữ, nhưng cả hai đều đóng vai trò then chốt, quyết định sự thành công của doanh nghiệp.

>> Xem thêm: Sự khác nhau giữa logistics và chuỗi cung ứng

Các loại hình Logistics

Để tối ưu hóa chuỗi cung ứng và nâng cao hiệu quả kinh doanh, logistics được chia thành nhiều loại hình khác nhau, mỗi loại tập trung vào một khía cạnh cụ thể của dòng chảy hàng hóa. Các loại hình chính bao gồm logistics đầu vào, logistics đầu ra và logistics ngược.

• Logistics đầu vào (Inbound Logistics) là quá trình tiếp nhận và lưu trữ nguyên vật liệu, vật tư từ các nhà cung cấp khác nhau đến doanh nghiệp sản xuất hoặc kinh doanh. Hoạt động này tập trung vào việc tối ưu hóa giá trị, thời gian và chi phí liên quan đến nguồn cung đầu vào. 
• Logistics đầu ra (Outbound Logistics): bao gồm tất cả các hoạt động liên quan đến việc lưu kho, quản lý kho bãi và phân phối thành phẩm từ doanh nghiệp đến tay người tiêu dùng cuối cùng. Mục tiêu chính của logistics đầu ra là tối ưu hóa thời gian giao hàng, địa điểm phân phối và chi phí vận chuyển. 

>> Xem thêm: Inbound Logistics và Outbound Logistics là gì? So sánh sự khác nhau

• Logistics ngược (Reverse Logistics): là quy trình thu hồi các sản phẩm bị lỗi, hàng hóa trả lại, phế phẩm hoặc phế liệu phát sinh trong quá trình sản xuất, phân phối và tiêu dùng. Mục đích của logistics ngược là tái chế, tái sử dụng hoặc xử lý các sản phẩm/vật liệu không còn giá trị sử dụng ban đầu một cách an toàn và có trách nhiệm. 

Mỗi loại hình logistics – đầu vào, đầu ra và ngược – đều có vai trò riêng biệt và đóng góp quan trọng vào việc tối ưu hóa toàn bộ chuỗi cung ứng. Việc hiểu và quản lý hiệu quả từng loại hình này là yếu tố then chốt để nâng cao hiệu quả hoạt động và đạt được lợi thế cạnh tranh bền vững cho doanh nghiệp.

Thuật Ngữ 1PL, 2PL, 3PL, 4PL Là Gì Trong Logistics?

Khi nói đến lĩnh vực logistics là gì, bạn có thể nghe thấy các công ty dịch vụ giới thiệu họ là nhà cung cấp dịch vụ logistics bên thứ ba (3PL). Thuật ngữ 3PL đề cập đến các công ty cung cấp dịch vụ logistics cho các doanh nghiệp khác.

Điều này dẫn đến câu hỏi: Nếu 3PL là hậu cần bên thứ ba, vậy thì hậu cần bên thứ nhất (1PL) và bên thứ hai (2PL) là gì? Còn hậu cần bên thứ tư (4PL) thì sao? 

Bạn có thể tham khảo bảng so sánh dưới đây của EFEX để hiểu rõ hơn các khái niệm này trong logistics là gì.

>> Xem thêm: 

• Dịch vụ gửi hàng đi Mỹ giá rẻ
• Hệ thống thông tin logistics là gì? Phân loại và ví dụ

Hy vọng bài viết trên giúp bạn có thể hiểu thêm về Logistics là gì cũng như các hoạt động chức năng mà lĩnh vực này đảm nhiệm. Từ đó có cái nhìn toàn diện hơn về lĩnh vực này. Cùng theo dõi chúng mình để cập nhập nhanh những thông tin bổ ích nhé!

Thông tin liên hệ:

• Website: https://efex.vn/vi
• Địa chỉ: Tầng 5, The Nine Tower, số 9 Phạm Văn Đồng, Cầu Giấy, Hà Nội
• Fanpage: https://www.facebook.com/efex.asia